مقدمه
وزن مرده سازه همواره یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر طراحی سازه ای ، عملکرد لرزه ای و هزینه های اجرایی پروژه های ساختمانی به شمار میرود. انتخاب مصالح مناسب برای دیوارچینی میتواند نقش مهمی در کاهش بارهای وارده به پی، ستونها و سایر اجزای باربر سازه داشته باشد. از سوی دیگر، در مناطق زلزله خیز همچون ایران، کاهش جرم ساختمان به عنوان یکی از راهکارهای اساسی در کاهش آسیب های ناشی از زلزله می باشد که به طور ویژه مورد توجه مهندسین عمران و معماران قرار گرفته است.
در سال های اخیر، استفاده از مصالح سبک وزن و نوین به ویژه بتن هوادار اتوکلاوشده (AAC) که در بازار ساخت و ساز با نام تجاری «بلوک هبلکس» شناخته میشود، بهعنوان جایگزینی مناسب برای مصالح بنایی سنتی نظیر آجر و بلوک سیمانی مطرح شده است. این بلوک ها به دلیل وزن مخصوص پایین، خواص عایق حرارتی و صوتی مناسب، و سهولت در اجرا، توانسته اند جایگاه ویژه ای در پروژه های عمرانی و ساختمانی پیدا کنند. در این مقاله، ضمن معرفی ویژگیهای فنی بلوک هبلکس (معایب و مزایای هبلکس) ، به بررسی تأثیر آن بر کاهش وزن سازه و مزایای حاصل از این کاهش، از منظر فنی، اقتصادی و اجرایی پرداخته خواهد شد.
بلوک هبلکس چیست؟
هبلکس نوعی بلوک سبک ساختمانی ، با عنوان علمی بتن هوادار اتوکلاو شده (AAC) است. این بلوک از ترکیب سلیس، سیمان، گچ ، آهک ، پودر آلومینیوم و آب تشکیل شده است .وجود پودر آلومینیوم در ترکیبات این بلوک و واکنش آن با سایر مواد، سبب ایجاد میلیون ها سلول ریز هوا درون بتن میشود که عامل ایجاد ساختار متخلل در بلوک می باشد . همین ساختار متخلخل، دلیل اصلی سبک وزنی و خاصیت عایق بودن هبلکس است. بلوک های هبلکس پس از قالبگیری، در دمای بالا و تحت فشار زیاد به مدت ۱۰ الی ۱۲ ساعت در اتوکلاو پخت میشوند، تا استحکام و دوام لازم را به دست آورند. نتیجه این فرآیند، بلوکی بسیار سبک ، مقاوم و عایق است که برای دیوارچینی در انواع ساختمانها مورد استفاده قرار میگیرد.
مقایسه هبلکس با مصالح سنتی
در انتخاب مصالح ساختمانی، عوامل متعددی مانند وزن، سرعت اجرا، قیمت، عملکرد حرارتی و دوام نقش تعیینکنندهای دارند. مقایسهی دقیق بلوک هبلکس با مصالح سنتی رایج مانند آجر فشاری، بلوک سیمانی و سفال و آشنایی با ویژگی های هر کدام می تواند در انتخاب نوع مصالح کارآمد باشد. در جدول زیر برخی از مهمترین این ویژگی ها بیان شده است.
مقایسه بلوک هبلکس با بلوک های سیمانی
ویژگی | بلوک هبلکس (AAC) | آجر فشاری | بلوک سیمانی | بلوک سفال |
وزن مخصوص (kg/m3 | 66-500 | 2000-1800 | 1400-1100 | 1100-900 |
مقاومت فشاری (kg/m2) | 45-30 | 80-60 | 40-25 | 50-30 |
عایق حرارتی (w/m.k) | 0.16-0.12 | 1-0.6 | 0.45-0.35 | 0.4-0.3 |
عابق صوتی | بسیار خوب | ضعیف | متوسط | خوب |
مقاومت در برابر آتش | بسیار بالا ( تا ۴ ساعت) | پایین | متوسط | خوب |
ابعاد بلوک | ۶۰۰*۲۵۰*۸-۲۰ | ۲۰۰*۱۰۰*۱۰۰ | متنوع | ۴۰۰*۲۰۰*۲۰۰ |
نیاز به نازک کاری | کم ( پوشش نازک) | زیاد | زیاد | متوسط |
سرعت اجرا | بسیار بالا | پایین | متوسط | متوسط |
قابلیت برش کاری / کف تراشی | آسان | بسیار دشوار | دشوار | متوسط |
سازگاری با ساخت خشک | عالی | ندارد | ندارد | ندارد |
اهمیت کاهش وزن سازه
در طراحی و اجرای ساختمان ها، یکی از عوامل تأثیرگذار بر عملکرد سازه ای، ایمنی لرزه ای و بهینه سازی اقتصادی، وزن کلی سازه به ویژه بار مرده ناشی از دیوارچینی و مصالح غیرسازه ای است. کاهش وزن سازه، بهعنوان یک رویکرد مهندسی مؤثر، نه تنها موجب کاهش بار وارد بر شالوده، ستونها و تیرها میشود، بلکه تأثیر بسزایی در طراحی مقاطع، کاهش مصرف فولاد و بتن، و در نهایت کاهش هزینه های ساخت خواهد داشت. در مناطق زلزله خیز، سبک سازی سازه اهمیت مضاعفی پیدا میکند. با توجه به اینکه نیروی زلزله بهطور مستقیم با جرم ساختمان نسبت دارد ، بنابراین، هرگونه کاهش در بار مرده سازه ، منجر به کاهش نیروی لرزه ای و افزایش پایداری ساختمان در برابر زلزله خواهد شد. بهکارگیری مصالح سبک وزن همچون بلوک هبلکس، بهعنوان راهکاری عملی در مسیر سبک سازی، میتواند با حفظ الزامات فنی و بهره برداری، علاوه بر ارتقاء عملکرد سازه، موجب تسریع عملیات اجرایی و صرفهجویی در منابع شود. از این رو، کاهش وزن سازه نه تنها یک انتخاب فنی است، بلکه یک ضرورت در ساخت و سازهای مدرن و مقاوم سازی اصولی بهشمار میرود.
کاهش وزن سازه با اجرا بلوک هبلکس
با توجه به فرایند تولید بلوک هبلکس و وجود ساختار متخلل در بلوک، بلوک های هبلکس دارای وزن مخصوص پایین تری نسبت به سایر مصالح سنتی می باشند. این بلوک با وزن مخصوصی حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب، در مقایسه با مصالح سنتی مانند آجر فشاری یا بلوک سیمانی که گاه تا ۳ برابر سنگینتر هستند، امکان کاهش چشمگیر بار مرده ساختمان را فراهم میکند. این ویژگی موجب میشود اجزای باربر ساختمان با مقاطع سبکتر طراحی شوند، حجم مصالح مصرفی کاهش یابد و در نتیجه، هزینه های کلی پروژه به طور محسوسی پایین بیاید. از طرفی ، کاهش جرم سازه تأثیر مستقیمی بر بهبود رفتار لرزهای ساختمان داشته و با توجه به اینکه نیروی زلزله با جرم سازه نسبت مستقیم دارد، استفاده از بلوک هبلکس نقش بسزایی در ارتقای ایمنی ساختمان، به ویژه در مناطق زلزله خیز ایفا میکند.
استفاده از بلوک هبلکس نه تنها باعث کاهش وزن سازه میشود، بلکه با ارائه مزایای جانبی چون اجرای سریع، عایق حرارتی و صوتی بالا و مقاومت در برابر آتش، به راهکاری چند منظوره در ساخت و ساز مدرن تبدیل شده است. این بلوک، انتخابی استراتژیک برای مهندسان و سازندگانی است که بهدنبال تلفیق فناوری، ایمنی و صرفه جویی در منابع هستند.
مزایای کاهش وزن سازه با بلوک هبلکس
- افزایش ایمنی در برابر زلزله : هرچه وزن مرده سازه کمتر باشد، در زمان زلزله نیروی وارده به ساختمان کاهش مییابد. استفاده از بلوک هبلکس میتواند تاثیر بهسزایی در کاهش شتاب زلزله و ارتقاء مقاومت لرزهای ساختمان داشته باشد.
- کاهش هزینه های جانبی: سبک شدن سازه باعث کاهش بارهای وارد بر ستونها، تیرها، فونداسیون و اسکلت فلزی یا بتنی میشود؛ در نتیجه میتوان مقاطع کوچکتری برای این اجزا طراحی کرد و هزینهی مصالح فلزی یا بتنی را به طور محسوسی کاهش داد.
- افزایش سطح مفید فضا: با توجه به خواص عایق حرارتی و صوتی بالا، میتوان ضخامت دیوارها را با حفظ عملکرد مطلوب کاهش داد. این موضوع سبب افزایش فضای مفید داخلی می گردد.
- سهولت حمل و نقل و اجرا: وزن کم بلوک های هبلکس باعث کاهش بار وارده بر تجهیزات بالابر، کاهش استهلاک ماشین آلات و همچنین افزایش سرعت اجرای دیوارچینی میشود. این ویژگی در پروژه های انبوه سازی اهمیت ویژه ای دارد.
- امکان اجرا نازک کاری خشک: با توجه به اینکه دیوار هبلکس کاملا با اجرای نازک کاری خشک روی هبلکس سازگاری دارد، در صورت استفاده از هبلکس جهت دیوار چینی، علاوه بر کاهش بار مرده ناشی از دیوار چینی، کاهش وزن محسوسی نیز ناشی از اجرا نازک کاری خشک حاصل می شود.
کلام آخر
کاهش وزن سازه، یکی از رویکرد های بنیادی در بهینه سازی طراحی و اجرای ساختمانها به شمار میرود. رویکردی که نه تنها به کاهش بارهای وارده بر اسکلت سازه کمک میکند، بلکه نقشی مؤثر در ارتقاء ایمنی لرزهای، کاهش مصرف مصالح و تسهیل روند ساخت دارد. بلوک هبلکس، به عنوان یکی از مصالح نوین و کارآمد در این مسیر، توانسته است با ترکیب ویژگیهای فنی مطلوب و عملکرد اجرایی قابل اعتماد، جایگاه ویژهای در پروژه های ساختمانی مدرن پیدا کند. بهرهگیری از این محصول، گامی مؤثر در جهت ساخت و ساز هوشمند، ایمن و مطابق با استانداردهای روز دنیا خواهد بود. گروه ساختمانی بیلدر – فروشنده بلوک های هبلکس به آدرس اینترنتی www.digibuilder.ir ارائه دهنده بلوک های هبلکس در سایز های مختلف به همراه چسب و کلیه اتصالات مربوط می باشد. کارشناسان (شماره تماس : ۰۵۶۳۱۰۸۶) این مجموعه آماده ارائه مشاوره در خصوص جزئیات اجرایی هبلکس در ساختمان ها می باشد.
آیا واقعاً استفاده از بلوک هبلکس در سازههای بلندمرتبه هم قابل اطمینان هست؟ با توجه به اینکه سبک هست، مقاومتش برای طبقات بالا کافی هست؟
سؤال خوبیست. بلوک هبلکس به رغم وزن سبک، دارای مقاومت فشاری مناسب برای استفاده در دیوارهای غیر باربر حتی در سازههای بلندمرتبه است. در این نوع ساختمانها، دیوارهای پیرامونی اغلب نقش سازهای ندارند، بلکه به عنوان جداکننده فضا و عایق حرارتی و صوتی عمل میکنند.