ترامپ زنگ جنگ را به صدا درآورد

روز چهارشنبه ترامپ وضعیت اضطراری اقتصادی ملی اعلام کرد و تعرفه‌های گمرکی حداقل ۱۰ درصدی را در همه کشورها اعلام کرد.  به گفته مقامات کاخ سفید، نرخ‌ها برای ۶۰ کشور که «بدترین متخلفان» تلقی می‌شوند، حتی بالاتر رفت.

به این ترتیب بسیاری از ناظران بر این اعتقادند که اقدام آمریکا در حقیقت آغاز جنگ تجاری به جهان تلقی می‌شود. پیش از اعلام این تعرفه‌ها بعضی از کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا و آلمان درباره بروز احتمالی «جنگ تجاری» هشدار داده‌اند.
بر اساس پوستری که ترامپ در مراسم روز چهارشنبه به نمایش گذاشت، یکی از بالاترین نرخ‌های تعرفه ۴۹ درصدی بر همه کالاهای وارداتی کامبوج اعمال خواهد شد. در میان دیگر نرخ های تعرفه متقابل جدید اعلام شده، ۴۶ درصد برای ویتنام، ۳۴ درصد برای چین و ۲۰ درصد برای اتحادیه اروپا است.
نرخ تعرفه متقابل چین علاوه بر تعرفه ۲۰ درصدی که ترامپ قبلاً وضع کرده، به ۵۴ درصد افزایش می‌یابد. ایالات متحده در سال گذشته ۴۳۹ میلیارد دلار کالا از چین وارد کرده است که پس از مکزیک، دومین منبع اصلی واردات به شمار می‌رود. از تاریخ ۲ می، این نرخ ۵۴ درصدی همچنین برای بسته‌هایی با ارزش کمتر از ۸۰۰ دلار که از چین و هنگ کنگ به ایالات متحده ارسال می‌شوند، اعمال خواهد شد. به این ترتیب، آمریکایی‌هایی که کالاهایی از شرکت‌های چینی مانند AliExpress، Temu و Shein خریداری می‌کنند، باید ۵۴ درصد بیشتر بپردازند.

کالاهایی که تحت تعرفه‌های کل بخش قرار دارند، مانند فولاد و آلومینیوم و به زودی خودروها، مشمول نرخ‌های متقابل اضافی ویژه کشور نخواهند شد. با این حال، در مورد چین، تعرفه‌های بخش بالاتر از تعرفه ۲۰ درصدی که پیش از اعلام روز چهارشنبه وجود داشت، خواهد بود. ترامپ در بیشتر موارد اعلام کرد که این نرخ‌ها «نصف» تعرفه‌ای است که سایر کشورها و بلوک‌های تجاری به دلیل دستکاری ارز و دیگر موانع تجاری از ایالات متحده دریافت می‌کنند. هنوز مشخص نیست که دولت چگونه به این اعداد دست یافته است.

سی‌ان‌ان گزارش داد که مقامات دولت ترامپ در حال بررسی وضع تعرفه پایه ۲۰ درصدی برای تمامی واردات هستند. همچنین، ترامپ پیش‌تر اعلام کرده بود که در روز دوم آوریل، علاوه بر تعرفه‌های متقابل، تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر روی نیمه‌هادی‌ها و داروها نیز اعمال خواهد کرد.

ترامپ معتقد است که تعرفه‌ها به رشد اقتصاد آمریکا کمک می‌کنند. اما همه با این نظر موافق نیستند. او بارها از تعرفه‌ها به عنوان ابزاری برای کاهش وابستگی دولت ایالات متحده به مالیات بر درآمد به عنوان منبع اصلی درآمد یاد کرده است. حتی او ادعا کرده که درآمد حاصل از تعرفه‌ها می‌تواند به طور کامل جایگزین مالیات بر درآمد شود. با این حال، اقتصاددانان به طور کلی بر این باورند که هزینه‌های تعرفه‌ها در نهایت بر دوش کشور واردکننده کالا قرار می‌گیرد و در طول تاریخ، منجر به افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان شده است.

 سی‌ان‌ان گزارش داد که مقامات دولت ترامپ در حال بررسی وضع تعرفه پایه ۲۰ درصدی برای تمامی واردات هستند. همچنین، ترامپ پیش‌تر اعلام کرده بود که در روز دوم آوریل، علاوه بر تعرفه‌های متقابل، تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر روی نیمه‌هادی‌ها و داروها نیز اعمال خواهد کرد.
ترامپ معتقد است که تعرفه‌ها به رشد اقتصاد آمریکا کمک می‌کنند. اما همه با این نظر موافق نیستند. او بارها از تعرفه‌ها به عنوان ابزاری برای کاهش وابستگی دولت ایالات متحده به مالیات بر درآمد به عنوان منبع اصلی درآمد یاد کرده است. حتی او ادعا کرده که درآمد حاصل از تعرفه‌ها می‌تواند به طور کامل جایگزین مالیات بر درآمد شود. با این حال، اقتصاددانان به طور کلی بر این باورند که هزینه‌های تعرفه‌ها در نهایت بر دوش کشور واردکننده کالا قرار می‌گیرد و در طول تاریخ، منجر به افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان شده است.

تعریف عجیب ترامپ از تصمیم تازه‌اش

تشدید تنش‌ها خطر بیگانه شدن بیشتر ایالات متحده را با دشمنان و حتی با متحدان کلیدی که شرکای تجاری طولانی‌مدت بوده‌اند، افزایش می‌دهد. ترامپ روز چهارشنبه اعلام کرد: «این یک اعلامیه استقلال اقتصادی است. شغل‌ها و کارخانه‌ها به کشور ما باز خواهند گشت و شما می‌بینید که این اتفاق در حال حاضر در حال وقوع است.» نرخ جهانی از ۵ آوریل به میزان ۱۰ درصد اجرا خواهد شد، در حالی که نرخ‌های سفارشی از ۹ آوریل اعمال می‌شوند. این نشان می‌دهد که ممکن است برای کشورهایی که نرخ‌های بالاتری از ۱۰ درصد دارند، فضای بیشتری برای مذاکره وجود داشته باشد.
کشورهایی که نرخ‌های تعرفه بالاتری دارند، به عنوان «موانع غیر پولی» و «موانع پولی» برای تجارت از سوی ترامپ معرفی شده‌اند، علاوه بر تعرفه‌هایی که بر کالاهای آمریکایی اعمال می‌کنند.
معاملات آتی بازار سهام پس از اعلام ترامپ با کاهش مواجه شد؛ داو جونز ۰.۶۱ درصد و S&P ۱.۶۹ درصد افت کردند، در حالی که Nasdaq Composite با ۲.۵۴ درصد بیشترین کاهش را تجربه کرد. اسکات لینکوم و کالین گرابو، کارشناسان تجارت در موسسه کاتو، در بیانیه‌ای مشترک روز چهارشنبه اعلام کردند: «با این اعلام، تعرفه‌های ایالات متحده به سطوحی نزدیک می‌شوند که از زمان قانون تعرفه اسموت هاولی در سال ۱۹۳۰، که آغازگر جنگ تجاری جهانی و تشدید رکود بزرگ بود، بی‌سابقه بوده است.»
اظهارات غیرواقعی ترامپ درباره قدرت اقتصادی تعرفه‌ها، مشابه استراتژی تجاری او، از واقعیت فاصله دارد. تنها چیزی که این تعرفه‌ها «آزاد می‌کنند»، پول از جیب آمریکایی‌هاست. در میان فهرست گسترده‌ای از تجارت غیرتعرفه‌ای که ترامپ به آن اشاره کرد، می‌توان به دستکاری ارز، سیاست‌های مالیاتی ناعادلانه و استفاده از نیروی کار در فروشگاه‌ها اشاره کرد. ترامپ در حالی که در مقابل حضار ایستاده بود، گفت: «تمام این موارد در گزارش جامع نماینده تجاری ایالات متحده درباره موانع تجارت خارجی توضیح داده شده است.»

دیوید بک‌ورث، اقتصاددان بین‌المللی سابق در وزارت خزانه‌داری، تعرفه‌ها را «دستورالعملی عالی برای رکود تورمی و شکست در انتخابات میان‌دوره‌ای» توصیف کرد. رکود تورمی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن تورم به طور همزمان افزایش می‌یابد در حالی که رشد اقتصادی کاهش می‌یابد. هرچند هیچ آستانه رسمی برای رکود تورمی وجود ندارد، اقتصاددانان و همچنین جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، معمولاً آن را با دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ مقایسه می‌کنند، زمانی که نرخ بیکاری دو رقمی بود و تورم به سطوح مشابهی رسید.

بک‌ورث که اکنون محقق ارشد مرکز مرکاتوس است، در بیانیه‌ای اظهار داشت: «ترکیب قیمت‌های بالای مصرف‌کننده در کالاهای وارداتی و اختلالات زنجیره تأمین ناشی از تشدید جنگ تجاری، برای اقتصاد ایالات متحده خطرناک است». او همچنین اشاره کرد که این وضعیت تنها به اقتصاد ایالات متحده محدود نمی‌شود. اولو سونولا، رئیس تحقیقات اقتصادی ایالات متحده در موسسه رتبه‌بندی فیچ، در بیانیه‌ای گفت: «بسیاری از کشورها احتمالاً در نهایت با رکود مواجه خواهند شد. اگر این نرخ تعرفه برای مدت طولانی ادامه یابد، می‌توانید بیشتر پیش‌بینی‌ها را نادیده بگیرید.»

فقط برخی کالاها از مکزیک و کانادا می‌توانند از تعرفه‌ها معاف شوند. در حال حاضر، تنها استثنای تعرفه‌ها مربوط به کالاهایی است که از این دو کشور وارد می‌شوند و با توافقنامه ایالات متحده، کانادا و مکزیک که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ امضا شده، مطابقت دارند.

برخی بر این گمان هستند که پاسخ کشورهای دیگر به اقدامات جدید ترامپ می‌تواند به آغاز یک دور جدید از مذاکرات منجر شود و جنگ تجاری تلخی را تشدید کند. تعرفه‌هایی که پیش از این اعلامیه اعمال شده بودند و تهدید مداوم تعرفه‌های سنگین‌تر، اقتصاد ایالات متحده را در شرایطی نامطمئن به چالش کشیده است، 

به‌ویژه در زمانی که بخش فزاینده‌ای از مصرف‌کنندگان با مشکلات مالی مواجه هستند. آخرین دور تعرفه‌ها، یکی از مهم‌ترین بسته‌ها در نزدیک به ۸۰ سال گذشته به شمار می‌رود. مصرف‌کنندگان همچنان با بالاترین سطح تورم در ۴۰ سال اخیر دست و پنجه نرم می‌کنند و نرخ‌های بهره بالا نیز بر احساس ناتوانی آن‌ها افزوده است.

واکنش‌ها به اقدامات تازه آمریکا

هر چند به نظر می‌رسد کشورها آماده می‌شوند تا با تعرفه‌ها به آمریکا واکنش نشان دهند اما اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، از کشورها خواسته است که تلافی نکنند. او در گفت‌وگو با کیتلان کالینز از CNN، پس از مراسم چهارشنبه، اظهار داشت: «همه باید آرام بگیرند و نفس عمیق بکشند. بیایید ببینیم این وضعیت به کجا می‌رسد، زیرا اگر تلافی کنید، اوضاع بدتر خواهد شد.» با این حال، به نظر می‌رسد بسیاری از کشورها به این توصیه توجه نکرده‌اند. هرچند که هیچ‌یک از آنها به‌طور رسمی در ساعات اولیه پس از اعلام ترامپ از اقدامات تلافی‌جویانه جدید رونمایی نکردند، چندین رهبر خارجی اعلام کردند که در حال بررسی “اعداد و ارقام” مربوط به اقداماتی هستند که باید انجام دهند. به عنوان مثال، سیسیلی مایرسث، وزیر تجارت و صنعت نروژ، روز چهارشنبه به شبکه دولتی NRK نروژ گفت: “ما در حال انجام محاسبات و بررسی آنچه که پیش آمده هستیم.”
اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، روز سه‌شنبه به ترامپ هشدار داد و اعلام کرد که اتحادیه اروپا «یک برنامه قوی» برای مقابله با آمریکا دارد. کشورهای دیگری از جمله کانادا، مکزیک، چین، ژاپن و کره جنوبی نیز پیش از اعلام روز چهارشنبه، برنامه‌های تلافی‌جویانه خود را تقویت کردند. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در اظهاراتی که روز سه‌شنبه از سوی شبکه تلویزیونی دولتی CCTV منتشر شد، گفت که اگر ایالات متحده به باج‌خواهی ادامه دهد، پکن به طور «متقابل» اقدام خواهد کرد. او به RT، یک گروه خبری دولتی روسیه، گفت: «آمریکا اول» نباید به معنای قلدری باشد و نباید منافع خود را بر اساس آسیب رساندن به حقوق و منافع مشروع دیگر کشورها بنا کند.
کلودیا شینبام، رئیس‌جمهور مکزیک، اوایل روز چهارشنبه اعلام کرد که در واکنش به تعرفه‌های ترامپ، روز پنجشنبه از «یک برنامه جامع» رونمایی خواهد کرد. فرانسوا فیلیپ شامپاین، وزیر دارایی کانادا، نیز وعده داد که «پاسخ قاطع» شامل تعرفه‌های متقابل جدید بر کالاهای آمریکایی را که در روز اعلام خواهد شد، ارائه دهد.

واکنش بازارها چه بود؟