رونمایی از دلیل کم آبی ایران؛ وان و جکوزی بلای جان مردم شد!

گسترش نیوز: پدیده کم‌آبی، که روزگاری تنها در استان‌های مرکزی و شرقی ایران احساس می‌شد، اکنون به معضلی فراگیر تبدیل شده و دامنه‌اش به مناطق شمالی و غربی نیز رسیده است. تحلیل‌های اقلیمی نشان می‌دهد که روند کاهش بارش‌ها و افزایش تبخیر به‌واسطه بالا رفتن دما، به شدت منابع تجدیدپذیر آبی را تحت فشار قرار داده است. در این میان، استمرار شیوه‌های ناپایدار بهره‌برداری از آب، اعم از کشاورزی غرقابی و توسعه شهری بی‌ضابطه، این فشار را تشدید کرده است.

در فضای عمومی جامعه نیز نوعی اضطراب رو به افزایش به چشم می‌خورد. نگرانی‌ها از کاهش کیفیت آب، قطع‌های احتمالی، و حتی مهاجرت‌های آبی، حالا به دغدغه‌ای جدی برای بسیاری از خانوارها و برنامه‌ریزان بدل شده است. کم‌کم مشخص می‌شود که بحران آب، تنها مسأله‌ای محیط‌زیستی نیست، بلکه امنیت غذایی، سلامت عمومی و حتی ثبات اجتماعی را هم هدف گرفته است.

برخی هشدار می‌دهند که اگر مسیر کنونی ادامه یابد، ایران در آستانه ورود به دوره‌ای طولانی از تنش آبی قرار خواهد گرفت. این تنش تنها محدود به تابستان‌های گرم نخواهد بود، بلکه به پدیده‌ای چهار فصل بدل می‌شود که با خود زنجیره‌ای از پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی را به همراه خواهد داشت. از سوی دیگر، امید به اصلاح شرایط تنها در گرو اتخاذ تصمیمات شجاعانه، اجرای سیاست‌های بلندمدت، و تغییر در نگرش عمومی نسبت به منابع طبیعی است.

بر این اساس، بحران آب دیگر مسأله‌ای صرفاً فنی یا مقطعی نیست، بلکه چالشی ساختاری و تمدنی به شمار می‌رود. عبور از آن نیازمند بازنگری عمیق در سبک زندگی، اصلاح ساختارهای مدیریتی، و پذیرش این واقعیت است که منابع طبیعی، همچون آب، بی‌پایان و همیشگی نیستند. این مقدمه تلاشی است برای درک پیچیدگی‌های این بحران و اهمیت توجه به آینده‌ای که با ادامه روند فعلی، ممکن است بسیار بی‌آب‌تر از امروز باشد.

گسترش نیوز در این راستا، گفتگویی با کارشناس حوزه انرژی انجام داده است که در ادامه می خوانید. 

ایران در کمربند بحران؛ طبیعی اما نگران‌کننده

حسن مرادی در خصوص ریشه های کم آبی در کشور و زمینه های بروز چالش کمبود منابع آبی گفت: حرف و حدیث‌های اخیر در حوزه کم‌آبی کشور، عمدتاً ریشه در پدیده‌های طبیعی دارند و این موضوع مورد تردید نیست. تغییرات اقلیمی و افزایش دمای جهانی از عواملی هستند که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت؛ چرا که نقش بسزایی در شکل‌گیری بحران‌های زیست‌محیطی مانند خشکسالی دارند. بر اساس دیدگاه غالب در میان دانشمندان، بسیاری از کشورها هر چند سال یک‌بار، درگیر دوره‌هایی از خشکسالی می‌شوند. با توجه به اینکه ایران در منطقه‌ای گرم و خشک از کره زمین واقع شده، وقوع چنین شرایطی به‌ویژه در فصل‌های گرم، امری طبیعی و تا حد زیادی قابل پیش‌بینی است؛ بنابراین نباید این مسئله را بیش از اندازه بزرگ‌نمایی کرد.

او ادامه داد: برخی کشورها برای مقابله با این بحران، به راهکارهایی مانند بارورسازی ابرها متوسل شده‌اند تا با افزایش بارندگی، بخشی از کمبود منابع آبی خود را جبران کنند. این روش در داخل کشور نیز مورد توجه قرار گرفته، اما همچنان در میان نمایندگان مجلس و کارشناسان، نظرات متفاوتی درباره آن وجود دارد. مخالفان، استفاده از مواد شیمیایی در فرآیند بارورسازی را برای سلامت انسان مضر می‌دانند و بر خطرات احتمالی همچون سرطان‌زا بودن این ترکیبات تأکید دارند. در مقابل، گروهی از موافقان با پذیرش مخاطرات این روش، آن را در شرایط فعلی برای ایران ضروری می‌دانند. با این حال، آنچه حائز اهمیت است، تمرکز بر یافتن راه‌حل‌های ایمن‌تر برای افزایش بارندگی و کاهش پیامدهای زیست‌محیطی این اقدامات است.

 آبخیزداری؛ راهی که ناتمام ماند

مرادی افزود: موضوع مهم دیگر در این زمینه، آبخیزداری است؛ رویکردی که چند دهه پیش در وزارت جهاد کشاورزی مورد توجه قرار گرفت و امیدهایی را در دل مردم و کارشناسان ایجاد کرد. اما متأسفانه در ادامه مسیر، این طرح با کم‌توجهی و کمبود منابع مالی مواجه شد و روند آن متوقف ماند. اگر آبخیزداری به شکل علمی و گسترده پیگیری شود، می‌تواند از خروج منابع آبی از دره‌ها جلوگیری کرده و به حفظ سطح آب‌های زیرزمینی کمک کند.

این کارشناس تاکید کرد: از سوی دیگر، کم‌توجهی به فرهنگ مصرف صحیح آب نیز به بحران دامن زده است. برای نمونه، در بسیاری از کشورهای پیشرفته، مانند سوئیس و بریتانیا، زمان استحمام به‌طور متوسط کمتر از پنج دقیقه است، در حالی که در ایران، برخی افراد بیش از نیم‌ساعت زیر دوش آب می‌مانند. همچنین استفاده از جکوزی و وان که با مصرف بی‌رویه آب همراه است، بدون توجه به منابع محدود آبی در برخی خانه‌ها رواج یافته، بی‌آنکه مشخص باشد این عادت از کدام فرهنگ وارد کشور شده است.

مرادی در پایان اضافه کرد: در نهایت، باید گفت که ترکیبی از عوامل طبیعی، مدیریتی و فرهنگی، موجب تشدید بحران آب در کشور شده است. تنها با نگاهی جامع و مسئولانه، استفاده از دانش روز، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ترویج الگوهای صحیح مصرف، می‌توان از آینده‌ای نگران‌کننده در زمینه تأمین آب جلوگیری کرد.

در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه انرژی کشور، سرویس انرژی پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.