روس‌ها برای گرم کردن ایران بازی بزرگشان را شروع کردند

خاقانی با اشاره به موقعیت جغرافیایی مناسب ایران و روسیه و منابع غنی گازی هر دو کشور، اظهار داشت که همکاری در حوزه انتقال گاز می‌تواند به تأمین نیازهای داخلی ایران در زمان‌های کمبود تولید کمک کند. این همکاری همچنین می‌تواند به‌عنوان الگویی برای سایر کشورهای دارای منابع گازی عمل کند تا از طریق پروژه‌های مشترک، منافع اقتصادی و استراتژیک خود را به حداکثر برسانند. با این حال، وی هشدار داد که روسیه همواره ایران را رقیب خود در بازار جهانی گاز می‌بیند، همان‌طور که فشارهای سیاسی مانع از تکمیل خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان و هند شد، پروژه‌ای که با سرمایه‌گذاری بیش از یک میلیارد دلار همچنان متوقف مانده است.

چالش‌های زیرساختی و سیاسی

یکی از موانع اصلی اجرای این طرح، هزینه‌های بالای توسعه زیرساخت‌های لازم مانند خطوط لوله و ترمینال‌های گازی است. خاقانی توضیح داد که احداث خط لوله از بستر دریای خزر به دلیل عمق متغیر و یخ‌زدگی در مناطق شمالی، از نظر فنی و اقتصادی چالش‌برانگیز است. این مسیر، با وجود امکان‌پذیری، به دلیل ناهمواری‌های جغرافیایی و هزینه‌های بالا، چندان مقرون‌به‌صرفه نیست.

علاوه بر این، مسائل سیاسی و تحریم‌های بین‌المللی می‌توانند بر روند اجرای پروژه تأثیر بگذارند. خاقانی تأکید کرد که پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی، از جمله رقابت‌های منطقه‌ای و نفوذ قدرت‌های دیگر مانند چین در ترکمنستان، اجرای این طرح را دشوارتر می‌کند.

مسیرهای جایگزین و محدودیت‌های منطقه‌ای

خاقانی به مشارکت ۱۰ درصدی ایران در میدان گازی شاه‌دنیز اشاره کرد و افزود که مذاکراتی در دولت‌های گذشته برای برداشت مستقیم از این میدان انجام شده بود. با این حال، به دلیل فروش گاز شاه‌دنیز به اروپا از طریق مسیر قفقاز جنوبی، گرجستان و ترکیه، امکان انتقال این گاز به ایران محدود است. همچنین، خطوط لوله آذربایجان در حال حاضر اشباع شده و این کشور به دنبال دریافت گاز ترکمنستان است. از سوی دیگر، نفوذ چین در منابع گازی ترکمنستان و برنامه‌ریزی برای احداث خط لوله ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند، مسیرهای جایگزین را نیز با چالش مواجه کرده است.

تجربه تاریخی و ابتکارات خلاقانه

این کارشناس انرژی به تجربه‌های گذشته مانند طرح «انرژی برای صلح» اشاره کرد که در آن گاز ایران از طریق معاوضه با گاز آذربایجان به نخجوان ارسال شد. این طرح، که بدون دخالت دلار اجرا شد، نمونه‌ای از دیپلماسی انرژی موفق بود که می‌تواند به‌عنوان الگویی برای همکاری‌های آینده مورد توجه قرار گیرد. همچنین، وی به خط لوله‌ای اشاره کرد که پیش از انقلاب برای انتقال گاز ایران به شوروی سابق احداث شده بود و نشان‌دهنده پتانسیل تاریخی همکاری‌های گازی بین دو کشور است.

لزوم برنامه‌ریزی بلندمدت در دیپلماسی انرژی

خاقانی در پایان تأکید کرد که ایران باید برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در صنعت انرژی تدوین کند و از تمرکز بیش از حد بر دیپلماسی انرژی هسته‌ای پرهیز نماید. وی پیشنهاد داد که برای جلوگیری از وابستگی به یک مسیر یا منبع خاص، ایران باید سبد دیپلماسی انرژی خود را متنوع کند تا در برابر چالش‌های منطقه‌ای و جهانی مقاوم‌تر باشد.