میلگرد دورپیچ چیست و چه کاربردی دارد؟

این نوع میلگرد معمولاً در پروژه های بزرگ عمرانی، ساختمان های مرتفع و سازه های با اهمیت بالا مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله به صورت جامع بررسی می کنیم که میلگرد دورپیچ چیست، چه کاربردهایی دارد و چرا انتخاب آن می تواند کیفیت یک پروژه را متحول کند.

برای اطلاع از قیمت میلگرد صبا فولاد زاگرس و خرید مطمئن از تأمین کنندگان معتبر، می توانید از طریق وب سایت شرکت ما جزئیات به روز و دقیق هر نوع میلگرد را بررسی کنید.

میلگرد دورپیچ چیست؟

میلگرد دورپیچ به نوعی میلگرد گفته می شود که به صورت مارپیچ یا حلقوی در اطراف میلگردهای اصلی ستون یا تیر قرار می گیرد. این میلگردها معمولاً نقش نگهدارنده و مقاوم کننده دارند و در برابر نیروهای فشاری، برشی و پیچشی عملکردی بسیار مطلوب از خود نشان می دهند.

بیشتر بخوانید : تحلیل قیمت میلگرد در نیمه دوم سال ۱۴۰۴

تعریف میلگرد دورپیچ در سازه ها

در یک سازه بتن مسلح، میلگرد دورپیچ همان تقویتی است که به دور میلگردهای طولی پیچیده می شود تا آن ها را در برابر کمانش، شکست و جابجایی کنترل کند. این نوع آرماتور در ستون ها، تیرها و بخش هایی از سازه که تنش های فشاری زیادی دارند، استفاده می شود. در واقع، میلگرد دورپیچ نقش ستون فقرات جانبی سازه را دارد و مانع از خرد شدن یا له شدن بتن در اثر بارهای سنگین می شود.

تفاوت میلگرد دورپیچ با سایر میلگردها (طولی و عرضی)

میلگردهای طولی وظیفه تحمل بارهای کششی و خمشی را بر عهده دارند و معمولاً در امتداد محور سازه نصب می شوند. در مقابل، میلگردهای عرضی یا خاموت ها برای مهار برش و جلوگیری از گسترش ترک ها به کار می روند. اما میلگرد دورپیچ، ترکیبی از هر دو عملکرد را ارائه می دهد. ساختار مارپیچی آن نه تنها مقاومت فشاری را افزایش می دهد، بلکه باعث پایداری جانبی میلگردهای طولی نیز می شود. این تفاوت اساسی، دلیل استفاده گسترده میلگرد دورپیچ در ستون های بتن مسلح است.

هدف از استفاده میلگرد دورپیچ در بتن  مسلح

هدف اصلی از اجرای میلگرد دورپیچ، بهبود رفتار سازه در برابر نیروهای شدید مانند زلزله یا بارهای ضربه ای است. این نوع میلگرد به سازه اجازه می دهد انرژی بیشتری جذب کرده و در عین حال از گسیختگی ناگهانی جلوگیری کند. به عبارت دیگر، میلگرد دورپیچ به بتن شکل پذیری و انعطاف بیشتری می دهد تا پیش از شکست کامل، هشدار لازم برای تخلیه یا ترمیم وجود داشته باشد.

انواع میلگرد دورپیچ

میلگردهای دورپیچ در انواع مختلفی تولید می شوند و انتخاب نوع مناسب، بسته به نوع پروژه و شرایط سازه متفاوت است.

میلگرد دورپیچ ساده

میلگرد دورپیچ ساده معمولاً سطحی صاف دارد و در مواردی استفاده می شود که اتصال مکانیکی با بتن اهمیت کمتری دارد. این نوع میلگرد بیشتر برای پروژه هایی با فشار متوسط و شرایط کنترل شده کاربرد دارد. مزیت اصلی آن، اجرای سریع تر و قیمت مناسب تر نسبت به انواع آجدار است.

میلگرد دورپیچ آجدار

میلگرد دورپیچ آجدار به دلیل سطح برجسته خود، چسبندگی بسیار بالاتری با بتن دارد. همین ویژگی موجب می شود انتقال نیرو بین میلگرد و بتن به شکل بهتری انجام شود. در سازه های مقاوم در برابر زلزله، استفاده از میلگرد دورپیچ آجدار به شدت توصیه می شود؛ زیرا علاوه بر مقاومت فشاری، دوام کلی بتن را نیز افزایش می دهد.

میلگرد دورپیچ فولادی در مقابل کامپوزیتی (FRP)

امروزه در کنار میلگردهای فولادی، از میلگردهای کامپوزیتی (FRP) نیز برای دورپیچ استفاده می شود. میلگردهای فولادی مقاومت مکانیکی بالایی دارند اما ممکن است در برابر خوردگی آسیب پذیر باشند. در مقابل، میلگردهای FRP سبک تر، مقاوم در برابر رطوبت و مواد شیمیایی اند. انتخاب بین این دو، بستگی به شرایط محیطی و هزینه پروژه دارد.

در هنگام برآورد هزینه های پروژه های عمرانی، آگاهی از قیمت میلگرد ۱۴ اهمیت ویژه ای دارد؛ چرا که این سایز از پرکاربردترین میلگردها در اجرای ستون ها و تیرهای بتن  مسلح به شمار می رود.

کاربرد میلگرد دورپیچ در سازه ها

کاربرد میلگرد دورپیچ بسیار گسترده است و تقریباً در تمامی سازه های بتن مسلح سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.

استفاده در ستون های بتن مسلح

ستون ها اصلی ترین بخش انتقال دهنده بار در ساختمان هستند. میلگرد دورپیچ در اطراف میلگردهای طولی ستون پیچیده می شود تا از کمانش و له شدن بتن جلوگیری کند. این تقویت سبب می شود ستون ها در برابر نیروهای محوری و جانبی عملکردی بهتر داشته باشند.

کاربرد در دیوارهای برشی و تیرها

در دیوارهای برشی که وظیفه مقابله با نیروهای جانبی مانند باد و زلزله را دارند، میلگرد دورپیچ باعث افزایش مقاومت برشی می شود. در تیرها نیز، استفاده از میلگرد دورپیچ مانع از گسترش ترک ها در محل های بحرانی مانند نواحی تکیه گاه می گردد.

نقش در افزایش مقاومت برشی و فشاری

میلگرد دورپیچ علاوه بر استحکام سازه، باعث افزایش ظرفیت باربری بتن در نواحی فشاری می شود. ساختار حلقوی آن نیروی فشار را به طور یکنواخت توزیع کرده و مانع از تمرکز تنش در نقاط خاص می گردد. این ویژگی در بهبود طول عمر سازه تأثیر بسزایی دارد.

مزایا و معایب استفاده از میلگرد دورپیچ

مزایا: افزایش مقاومت، کنترل ترک خوردگی، بهبود شکل پذیری

استفاده از میلگرد دورپیچ باعث افزایش مقاومت محوری و جانبی ستون ها می شود. این میلگردها ترک خوردگی بتن را کاهش داده و مانع از شکست ناگهانی سازه می گردند. همچنین شکل پذیری و جذب انرژی بالاتری به سازه می دهند که در مناطق زلزله خیز اهمیت زیادی دارد.

معایب: هزینه بیشتر، اجرای دشوارتر، نیاز به دقت بالا در نصب

در مقابل، اجرای میلگرد دورپیچ نسبت به خاموت های معمولی پیچیده تر است و نیاز به دقت و مهارت بالای کارگران دارد. همچنین به دلیل مصرف بیشتر فولاد و زمان بالاتر اجرا، هزینه پروژه افزایش می یابد. با این حال، در پروژه های حیاتی، این هزینه در برابر ایمنی و دوام سازه کاملاً توجیه پذیر است.

نحوه اجرای میلگرد دورپیچ در پروژه های عمرانی

مراحل اجرای میلگرد دورپیچ

در ابتدا میلگردهای طولی در محل خود نصب می شوند و سپس میلگرد دورپیچ به صورت مارپیچ به دور آن ها پیچیده می شود. در ستون های مدور، این عملیات با دستگاه های مخصوص انجام می گیرد تا پیچش دقیق و یکنواخت حاصل شود.

نکات فنی در نصب و فاصله گذاری

فاصله بین حلقه های میلگرد دورپیچ باید متناسب با قطر ستون و میزان بار طراحی شده باشد. فاصله زیاد، کارایی آن را کاهش می دهد و فاصله کم، هزینه را افزایش می دهد. معمولاً از بست های فلزی یا گیره برای ثابت نگه داشتن آن در هنگام بتن ریزی استفاده می شود.

اشتباهات رایج در اجرای میلگرد دورپیچ

یکی از رایج ترین خطاها، تنظیم نادرست فواصل یا استفاده از میلگرد با قطر نامناسب است. همچنین عدم رعایت پوشش بتن روی میلگرد می تواند باعث خوردگی زودهنگام شود. استفاده از نیروهای متخصص در اجرای میلگرد دورپیچ اهمیت بالایی دارد.

تفاوت میلگرد دورپیچ با خاموت

مقایسه از نظر عملکرد

خاموت ها معمولاً به صورت بسته یا نیمه بسته در اطراف میلگردهای طولی قرار می گیرند و وظیفه مهار برشی دارند. درحالی که میلگرد دورپیچ به صورت پیوسته در اطراف میلگردها پیچیده می شود و علاوه بر مهار برشی، نقش کنترل فشاری نیز دارد. بنابراین عملکرد آن جامع تر از خاموت است.

تفاوت در نحوه قرارگیری و وظیفه سازه ای

خاموت در مقاطع مستطیلی بیشتر استفاده می شود اما میلگرد دورپیچ برای مقاطع دایره ای یا ستون های خاص کاربرد دارد. وظیفه اصلی خاموت، نگهداری آرماتورهای طولی در محل خود است، در حالی که میلگرد دورپیچ علاوه بر این، نقش توزیع فشار و جلوگیری از ترک در بتن را نیز ایفا می کند.

موارد استفاده هر یک در طراحی سازه

در طراحی های مدرن، خاموت و میلگرد دورپیچ گاه به صورت ترکیبی به کار می روند. در سازه هایی که نیاز به مقاومت بالا در برابر زلزله دارند، میلگرد دورپیچ اولویت دارد، در حالی که در پروژه های معمولی تر، خاموت گزینه اقتصادی تر محسوب می شود.

سوالات متداول

میلگرد دورپیچ در چه سازه هایی استفاده می شود؟
در ستون ها، دیوارهای برشی، تیرها و سازه های مقاوم در برابر زلزله بیشترین کاربرد را دارد.

آیا میلگرد دورپیچ جایگزین خاموت است؟
خیر، هر یک کاربرد خاص خود را دارد؛ میلگرد دورپیچ بیشتر در ستون های دایره ای و خاموت در مقاطع مستطیلی استفاده می شود.

آیا استفاده از میلگرد دورپیچ هزینه پروژه را زیاد می کند؟
بله، اما در عوض دوام، ایمنی و طول عمر سازه را افزایش می دهد و در پروژه های حساس بسیار مقرون به صرفه است.