تذکر رهبر معظم انقلاب درباره ایمنی کارگران
خبرگزاری مهر -گروه هنر؛ آروین موذن‌زاده-ندا زنگینه؛ انیمیشن سینمایی «رویاشهر» به کارگردانی محسن عنایتی و تهیه‌کنندگی مصطفی حسن‌آبادی با قصه‌ای فانتزی و ماجراجویانه این روزها روی پرده سینماها درحال اکران است.
انیمیشن «رویاشهر» قصه نوجوانی است به نام «آرات» که رویای قهرمانی در سَر دارد و همراه با دوستانش به سفری ماجراجویانه برای یافتن راز ساخت شهرِ رویایی می‌رود …
دیگر عوامل این پروژه عبارتند از آهنگساز: بهزاد عبدی، صداگذار: مهرشاد ملکوتی، کارگردان هنری: حامد فرهادی، مدیر پروژه: علیرضا زارع، جانشین تهیه‌کننده: مسعود مزرعتی، مدیر فنی: جواد رضایی، سرپرست انیمیت: ابوالفضل مزرعتی، انیماتور ارشد: علی اکبر مزرعتی، مدلسازی: احسان هلی و حمیده فتاح، جلوه‌های ویژه: رضا قربانی، سرپرست سیمولیت: میلاد مزرعتی، کامپوزیت: دانیال ناظرحضرتی و برنامه‌نویس: حسین قاسمی.
صداپیشگی فیلم «رویاشهر» با حضور منوچهر زنده‌دل، لیلا کوهسار، میرطاهر مظلومی، آرزو آفری، ابراهیم شفیعی و اردشیر منظم انجام شده است.
به بهانه اکران این انیمیشن نشستی با حضور مصطفی حسن آبادی تهیه‌کننده، محسن عنایتی کارگردان و لیلا کوهسار صداپیشه شخصیت آرات برگزار کردیم. در این نشست تهیه‌کننده ضمن تشریح روند تولید «رویاشهر» درباره مساله اکران انیمیشن و تبلیغات صحبت کرد. کارگردان اثر نیز تاکید کرد که نیاز به زمان دارند تا بتوانند برخی مسائل را به صورت پنهان در انیمیشن مطرح کنند.
بخش اول گفتگوی مهر با عوامل «رویاشهر» را در ادامه می‌خوانید:
*برای شروع بحث، درباره شکل‌گیری ایده ساخت «رویاشهر» و لزوم قهرمان‌پروری در این اثر توضیح دهید.
حسن‌آبادی: ایده «رویاشهر» پس از انیمیشن «بنیامین» و بازخوردهای مخاطبان شکل گرفت. با توجه به پتانسیل این موضوع، تصمیم گرفتیم این نگاه را گسترش دهیم و از زاویه‌ای دیگر به مسئله قهرمان‌پروری بپردازیم. پس از مشورت با دوستان و کارشناسان این حوزه، آقای عنایتی روی موضوع تمرکز کردند و ساخت «رویاشهر» آغاز شد. حدود ۸ ماه برای نگارش و بازنویسی فیلمنامه زمان صرف شد و تولید انیمیشن نزدیک به ۴ سال طول کشید. حدود ۲۰۰ هنرمند حرفه‌ای انیمیشن در این مسیر همراه ما بودند. با توجه به بازخوردهای مثبت مخاطبان، فکر می‌کنیم مسیر درستی را طی کرده‌ایم و امیدواریم در فرآیند اکران نیز اتفاقات خوبی برای این اثر رخ دهد.
*ساخت انیمیشن برای گروه سنی کودک و نوجوان در ایران مانند تیغ دولبه است، زیرا امروزه کودکان در معرض انبوهی از انیمیشن‌های باکیفیت خارجی قرار دارند. در چنین شرایطی، جذب مخاطب برای یک انیمیشن ایرانی دشوار است. شما برای جذب مخاطبان بالای ۷ سال چه تمهیداتی اندیشیدید؟
حسن‌آبادی: در تولید انیمیشن، اگر اثر مطابق فرهنگ و ارزش‌های این سرزمین باشد و دغدغه‌های کودکان ایران را روایت کند، معمولاً مخاطب خود را پیدا می‌کند. این تجربه را در «بنیامین» داشتیم؛ مخاطبان بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای، برداشت‌های عمیقی از فیلم داشتند که حتی برای ما غیرمنتظره بود. برخی از این مفاهیم را برای گروه سنی ۱۶-۱۷ سال طراحی کرده بودیم، اما کودکان ۷-۸ ساله نیز به درک قابل‌توجهی رسیده بودند.
*به نظر شما، اصلاً لازم است کودک ۷ ساله برداشت‌های ایدئولوژیک از فیلم داشته باشد؟
حسن‌آبادی: بحث ما صرفاً درباره پیام‌های ایدئولوژیک نیست، بلکه منظور برداشت‌های متنوع از اثر است. گاهی مخاطب نکاتی را درک می‌کند که حتی سازندگان به آن فکر نکرده‌اند. با توجه به فرهنگ و محیطی که کودکان ایرانی در آن رشد می‌کنند، آثار همسو با این فضا برایشان جذاب است و جایگاه خود را پیدا می‌کند. انیمیشن‌های ایرانی از نظر کیفیت با نمونه‌های خارجی فاصله دارند، اما کودکان همچنان آنها را دوست دارند. این موضوع ما را برای ادامه مسیر «بنیامین» و ساخت «رویاشهر» مصمم‌تر کرد.
عنایتی: یکی از عوامل کمک‌کننده به فروش انیمیشن‌های ایرانی، عدم اکران انیمیشن‌های خارجی در سینماهای ایران است.
*یعنی شما از این وضعیت راضی هستید؟
عنایتی: به نظر من این شرایط لازم است. اگر انیمیشن‌های خارجی به‌راحتی اکران می‌شدند، شاید بازار انیمیشن ایران هرگز شکل نمی‌گرفت. ما در مسیر پیشرفت هستیم و امیدواریم روزبه‌روز توانمندتر شویم. البته مشکلاتی مانند ریتم کند، ضعف فیلمنامه، شخصیت‌پردازی و موسیقی وجود دارد که در حال بهبود آنها هستیم. همچنین، باید محورهایی مانند خانواده را در نظر بگیریم؛ مثلاً در «رویاشهر» شخصیت مادر نقش پررنگی دارد که در طول داستان دچار تحول می‌شود.
انیمیشن‌های خارجی معمولاً چندین دوبله مختلف دارند، اما انیمیشن ایرانی تنها یک دوبله رسمی دارد که خاطره جمعی برای کودکان می‌سازد. در گذشته، صداهای ماندگاری در انیمیشن‌ها داشتیم، اما امروزه هر پلتفرم با دوبله اختصاصی اثر را منتشر می‌کند
لیلا کوهسار: نکته دیگر این است که انیمیشن‌های خارجی معمولاً چندین دوبله مختلف دارند، اما انیمیشن ایرانی تنها یک دوبله رسمی دارد که خاطره جمعی برای کودکان می‌سازد. در گذشته، صداهای ماندگاری در انیمیشن‌ها داشتیم، اما امروزه هر پلتفرم با دوبله اختصاصی اثر را منتشر می‌کند.
عنایتی: یکی از نقاط قوت «رویاشهر» دوبله آن است.
کوهسار: استاد امیرهوشنگ زند مدیر دوبلاژ این پروژه بودند و آقای والی‌زاده نیز همراه ما بودند.
*حدود ۷۰ درصد جذابیت یک انیمیشن به دوبله و فضاسازی گویندگان بستگی دارد. متأسفانه در سال‌های اخیر، برخی دوبله‌ها فاقد تأثیرگذاری آثار قدیمی مانند «رابین هود» هستند. به عقیده شما انتخاب گویندگان و فضاسازی چقدر در ارتباط مخاطب با انیمیشن مؤثر است؟
کوهسار: مسلماً انتخاب گویندگان، فضاسازی و … تاثیر بسیار زیادی در ارتباط مخاطبان با انیمیشن دارد. اگر انیمیشن با یک دوبله حرفه‌ای منتشر شود، قطعاً تأثیر بیشتری دارد. اما امروزه برخی پلتفرم‌ها با تیم‌های جوان و کم‌تجربه آثار را دوبله می‌کنند تا سریع‌تر منتشر شود.
*درباره روند دوبله «رویاشهر» و گویندگی شخصیت آرات توضیح دهید. تیم تولید و مدیر دوبلاژ چقدر دست شما را برای دیالوگ‌های بداهه باز گذاشته بودند.
کوهسار: خوشبختانه انتخاب استاد امیرهوشنگ زند برای گویندگی شخصیت آرات من بودم و به نظر من انتخاب گویندگان بسیار درست و مناسب بود.
*در انیمیشن بچه‌ها توسط صدا و فضاسازی با اثر ارتباط می‌گیرند. شما چطور سعی کردید برای این شخصیت تیپ سازی کنید؟
کوهسار: برای صداسازی، چندین مدل صدا را آزمایش کردیم تا در نهایت با توافق جمعی، صدای نهایی انتخاب شد. این شخصیت در ۲ بازه سنی (خردسالی و نوجوانی) دوبله شد.
*خودتان ترجیح می‌دهید در فیلم و سریال کار کنید یا انیمیشن؟
کوهسار: به شخصه انیمیشن را ترجیح می‌دهم.
*دوبله «رویاشهر» به صورت گروهی انجام شد یا جداگانه؟
کوهسار: دوبله به صورت جداگانه انجام شد و معمولاً از نحوه کار دیگران اطلاع نداشتیم.
عنایتی: بله گویندگان به صورت جداگانه دوبله می‌کردند و نکته جالب برای ما این بود که گاهی خودمان در پشت صحنه نسبت به دیالوگ‌های بداهه گویندگان می‌خندیدم.
*چرا پس از نمایش در جشنواره فیلم فجر، اکران عمومی «رویاشهر» با تأخیر مواجه شد؟
حسن‌آبادی: پس از جشنواره، نظرات و انتقادهایی دریافت کردیم که پیشنهاد می‌کردند برخی تغییرات اعمال شود تا مخاطب گسترده‌تری جذب شود. از آنجا که این امکان را داشتیم و مخاطب برایمان مهم بود، تصمیم به اصلاح اثر گرفتیم. تغییرات عمدتاً در تدوین و ریتم بودند و پایان‌بندی نیز متفاوت شد. نسخه نهایی ریتم سریع‌تر و فضای شادتری دارد. به همین دلیل، اکران با تأخیر انجام شد.
*انیمیشن «رویاشهر»، مانند «بنیامین»، به موضوع ظهور منجی و انتظار برای نجات‌دهنده می‌پردازد اما پرداختن به چنین مفهومی برای کودکان حساسیت‌هایی دارد؛ هم باید درست انتقال داده شود و هم از ایدئولوژیک شدن بیش از حد پرهیز کرد. به نظر می‌رسد در «رویاشهر» برخی مضامین به‌صورت مستقیم بیان شده‌اند. آیا کودک امروزی می‌تواند با چنین اثری ارتباط برقرار کند یا ممکن است برایش سنگین باشد؟
عنایتی: هدف ما این بود که در لایه ظاهری داستان، مستقیماً به ظهور منجی اشاره نشود، اما در طول تولید مجبور شدیم برخی پیام‌ها را بگنجانیم. اصل داستان درباره پسربچه‌ای است که می‌خواهد شهرش را نجات دهد. او به شهری دیگر سفر می‌کند تا گمشده‌ای را پیدا کند و از طریق آن شهرش را نجات دهد. این مضمون اصلی بود، اما سعی کردیم مفاهیم دیگر را با ظرافت وارد کنیم. البته رسیدن به این سطح از مهارت نیاز به زمان دارد. مثلاً در انیمیشن‌های خارجی، لایه‌های پنهان در تماشای چندباره مشخص می‌شود. ما نیز در حال یادگیری این تکنیک‌ها هستیم.
*اما در پایان انیمیشن، شخصیتی با ردای نورانی ظاهر می‌شود و همه‌جا سرسبز می‌شود که به‌وضوح به ظهور امام زمان (عج) اشاره دارد. این صحنه کاملاً صریح و رو است و در لایه‌های پنهان داستان نیست.
عنایتی: حقیقتاً قصد ما این نبود که رو باشد اما برداشت شما هم می‌تواند درست باشد. (می‌خندند).
*آیا محدودیتی از سوی نهادهای خاص وجود داشت یا انتخاب خودتان بود؟
حسن‌آبادی: در ابتدای کار، ایده‌آل‌هایی برای خودمان تعریف کردیم و خواستیم آنها را تصویر کنیم. اینکه چقدر در اجرا موفق بوده‌ایم، بحث دیگری است. ما هنوز در حال یادگیری هستیم که چگونه این مفاهیم را به‌صورت حرفه‌ای در سینما بیان کنیم. این مسائل اعتقادی منحصر به کار ما نیست و انیمیشن «بچه زرنگ» نیز اینگونه بود. حتی در هالیوود و سینما اروپا نیز برخی مسائل اعتقادی را به صورت واضح در فیلم بیان می‌کنند. ما در راهی هستیم که به جلو می‌رویم و همچنان مشغول یاد گرفتم هستیم.
برای طراحی صحنه، لباس‌ها و اسامی شخصیت‌ها، از فرهنگ‌های مختلف الهام گرفتیم؛ مثلاً معماری را از مغولستان و اسامی را ترکی انتخاب کردیم. قصد نمادسازی نداشتیم، فقط می‌خواستیم جهان داستان باورپذیر باشد
*به نظر می‌رسد «رویاشهر» به برخی نمادها اشاره دارد؛ مثلاً معماری شهر و لباس‌ها تداعی‌کننده فرهنگ چین و ژاپن و شرق دور است، یا شخصیت‌پردازی برخی افراد و نمایش غارت شهرهای همسایه. هدف از این نمادها چه بود؟
عنایتی: پیش از تولید، فضای کلی داستان را طراحی کردیم. چون روایت ما پشتوانه تاریخی دارد، ۹۰ درصد متن را به سمت تخیل بردیم. برای طراحی صحنه، لباس‌ها و اسامی شخصیت‌ها، از فرهنگ‌های مختلف الهام گرفتیم؛ مثلاً معماری را از مغولستان و اسامی را ترکی انتخاب کردیم. قصد نمادسازی نداشتیم، فقط می‌خواستیم جهان داستان باورپذیر باشد.
حسن‌آبادی: این طراحی‌ها با توجه به پشتوانه تاریخی اثر انتخاب شدند.
*البته در نگاه نخست به نظر می‌رسید به پخش بین‌المللی اثر فکر کردید.
حسن‌آبادی: بله، این موضوع هم در طراحی اثر تأثیر داشت. حتی در «بنیامین» نیز به مخاطب جهانی فکر می‌کردیم و شاید نسخه ایران با نسخه بین‌المللی تفاوت‌هایی داشته باشد. برای اکران «رویاشهر» در سایر کشورها نیز در حال رایزنی هستیم.
*در حوزه تبلیغات شهری یا تلویزیون با چالشی مواجه بودید؟
حسن‌آبادی: تبلیغات تلویزیونی و محیطی بسیار مهم است و با شبکه‌های مختلف در حال هماهنگی هستیم. موفقیت «رویاشهر» و دیگر انیمیشن‌های ایرانی فقط متعلق به یک فرد یا استودیو نیست. اگر به ۱۰ سال قبل برگردیم، انیمیشن‌سازی محدود به گروه‌های خاصی بود، اما امروزه افراد بیشتری در این حوزه فعال هستند. وقتی «بنیامین» را ساختیم، رویایمان این بود که سالی چهار انیمیشن ایرانی اکران شود. آن زمان بسیاری از پروژه‌ها نیمه‌کاره می‌ماند، اما امروز شاهد حضور چندین انیمیشن در جشنواره فجر و نوبت اکران هستیم. این پیشرفت باعث جذب نسل جدید به انیمیشن می‌شود. پس از «بنیامین»، بسیاری گفتند که این اثر انگیزه‌ای برای ورودشان به انیمیشن بود. بنابراین، موفقیت یا شکست «رویاشهر» می‌تواند بر انگیزه هنرمندان سراسر کشور تأثیر بگذارد. امیدوارم نه فقط برای ما، بلکه برای رشد صنعت انیمیشن ایران، این حوزه حمایت شود.
ادامه دارد…
دیدگاهتان را بنویسید