طراحی طبقه ایمن در مدارس اصفهان کلید خورد
به گزارش نبض بازار، منطقه مکران، واقع در جنوب شرق و مشرف به دریای عمان، از نظر ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک از مهم‌ترین مناطق ایرانند. با بیش از ۶۰۰ کیلومتر خط ساحلی، دسترسی به آب‌های آزاد، مجاورت با پاکستان و نزدیکی به مسیر‌های ترانزیتی بین‌المللی، مکران می‌تواند به دروازه اقتصادی ایران تبدیل شود. با این حال، توسعه این منطقه تاکنون با چالش‌های ساختاری، ضعف حکمرانی، و نبود برنامه‌ریزی راهبردی مواجه بوده. این گزارش به تحلیل انتقادی ظرفیت‌های اقتصادی مکران و موانع تحقق آن می‌پردازد.
موقعیت ژئواکونومیک؛ مزیتی که مغفول مانده
بر اساس گزارش اتاق ایران در آبان ۱۴۰۳، مکران در کریدُر شمال–جنوب قرار دارد و می‌تواند حلقه اتصال آسیای میانه، روسیه، هند و اروپا باشد. بندر چابهار، به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، ظرفیت تبدیل شدن به قطب ترانزیت منطقه را دارد. با فعال‌سازی مسیر چابهار–سرخس، ایران می‌تواند سهم خود را در تجارت جهانی افزایش دهد و از وابستگی به بنادر خلیج فارس بکاهد.
تجربه مشابه در بندر گوادر پاکستان نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری چین در قالب پروژه CPEC، موجب رشد ۷.۲ درصدی اقتصاد محلی در پنج سال نخست شد. در مقابل، چابهار با وجود توافقات اولیه با هند، به دلیل تحریم‌ها، ضعف زیرساخت و نبود حکمرانی شفاف، نتوانسته نقش مشابهی داشته باشد.
انرژی‌های تجدیدپذیر؛ فرصت مغفول در سیاست‌گذاری
طبق گزارش اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران، سواحل مکران ظرفیت بالایی برای توسعه انرژی‌های خورشیدی و بادی دارد. باد‌های مناسب در سواحل و تابش شدید خورشید، امکان تأمین انرژی منطقه و حتی صادرات برق را فراهم می‌کند. با این حال، در برنامه‌های توسعه‌ای، تمرکز بر انرژی‌های فسیلی و پتروپالایشگاه‌ها بوده.
در تجربه بریتانیا، توسعه مزارع بادی دریایی در سواحل شرقی موجب کاهش وابستگی به گاز روسیه و ایجاد بیش از ۳۰ هزار شغل مستقیم شد. ایران نیز می‌تواند با تدوین برنامه ۱۰ ساله انرژی تجدیدپذیر در مکران، ضمن کاهش آلودگی، اشتغال پایدار ایجاد کند. اما نبود سیاست‌گذاری شفاف و تمرکز بر پروژه‌های نظامی، این ظرفیت را به حاشیه رانده.
اقتصاد بومی؛ توسعه‌ای بدون مردم؟
در گزارش اتاق ایران (دی ۱۴۰۳)، تأکید شده توسعه مکران بدون مشارکت جوامع محلی، توسعه‌ای غیرواقعی خواهد بود. با وجود شعار‌های مردم‌محور، تصمیم‌گیری‌ها در تهران و توسط نهاد‌های غیرمحلی انجام می‌شود که موجب بی‌اعتمادی، مهاجرت و تقابل میان مردم و سرمایه‌گذاران شده.
تجربه موفق در توسعه بندر بارسلون نشان داد مشارکت جوامع محلی در طراحی و اجرای پروژه‌ها، موجب افزایش رضایت عمومی و کاهش تنش‌های اجتماعی شد. در مقابل، توسعه پارس جنوبی، با مدل برون‌زا، موجب حاشیه‌نشینی، نابرابری و تخریب محیط زیست شد. مکران نیز در صورت تکرار این الگو، با بحران مشروعیت توسعه مواجه خواهد شد.
امنیت و سیاست خارجی؛ مانع یا محرک توسعه؟
بر اساس تحلیل اتاق ایران، توسعه مکران تابعی از سیاست خارجی و اقتصاد کلان کشور است. تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و نبود روابط پایدار با قدرت‌های منطقه‌ای، مانع تحقق پروژه‌های کلان در مکران شده‌اند. در حالی که امارات در ۲۰۲۲ بیش از ۳۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرد، ایران با کسری بودجه و انزوای دیپلماتیک مواجه است.
در تجربه ویتنام، پیوستن به سازمان تجارت جهانی و عادی‌سازی روابط با آمریکا، موجب جهش سرمایه‌گذاری و توسعه مناطق ساحلی شد. ایران نیز برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های مکران، نیازمند بازنگری در سیاست خارجی و تعامل سازنده با جهان است.
دیدگاهتان را بنویسید