نگار علی- در دنیای امروز که هوش مصنوعی (AI)، خودروهای خودران و انرژی پاک با سرعتی بی‌سابقه در حال پیشرفت هستند، نوآوری دیگر یک انتخاب نیست، بلکه محور اصلی توسعه و رقابت بین کشورهاست. سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) با انتشار شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۵ (GII)، ۱۰۰ خوشه شهری برتر دنیا را بر اساس معیارهایی چون سرمایه‌گذاری، ثبت اختراعات و نرخ پذیرش فناوری رتبه‌بندی کرده است. این ۱۰۰ خوشه، بیش از ۷۰ درصد از کل اختراعات جهانی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) را به خود اختصاص داده‌اند.

این گزارش، با تکیه بر تجربه ساکنان پنج خوشه برتر جهان، پرده از سبکی از زندگی برمی‌دارد که در آن، فناوری نه یک ابزار لوکس، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از روزمرگی، از پرداخت‌ها تا حمل‌ونقل، شده است.

۱. شنژن-هنگ کنگ-گوانگژو: تلفیق QR-کد با دست‌نوشته

خوشه فناوری جنوب چین برای اولین بار با جهش این کشور به جمع ۱۰ کشور نوآور برتر جهان، به رتبه اول دست یافته است. این منطقه، به‌ویژه با داشتن شرکت‌هایی چون هواوی و تنسنت، نشان می‌دهد که چگونه یک برنامه دولتی هدفمند می‌تواند یک «دهکده ماهیگیری» (شنژن در دهه ۸۰ میلادی) را به قطب فناوری جهان تبدیل کند.

نوآوری بدون ترس: به گفته ساکنان هنگ‌کنگ، انرژی عجیبی در این شهر وجود دارد که در آن فروشندگان بازار خیابانی، پرداخت با کد QR را در کنار قیمت‌های دست‌نویس می‌پذیرند. این تلفیق شگفت‌انگیز «قدیم و جدید»، نشانگر فرهنگی است که در آن هیچ‌کس از امتحان کردن ایده‌های تازه نمی‌ترسد.
پرداخت‌های یکپارچه: کارت «اختاپوس» (Octopus) در هنگ‌کنگ که در اصل برای حمل‌ونقل طراحی شده بود، اکنون برای همه چیز از دستگاه‌های فروش خودکار تا پارکینگ‌ها استفاده می‌شود.
تجربه خیره‌کننده: در شنژن، نمایش‌های پهپادی سازمان‌دهی شده که رکورد بزرگ‌ترین نمایش جهان (با تقریباً ۱۲ هزار پهپاد) را ثبت کرده است، بخشی از زندگی شهری است. این فضاها با دسترسی مقرون‌به‌صرفه به ابزارهای پیشرفته مانند پرینت سه‌بعدی و واقعیت مجازی، محلی برای رشد و آزمون‌وخطا برای همه اقشار جامعه (از علاقه‌مندان تا متخصصان DJI) فراهم کرده است.

تصاویر| ۵ شهر که آینده را زندگی می‌کنند — هنگ‌کنگ هر شب با نمایش خیره‌کننده «سمفونی نورها» می‌درخشد؛ نمایشی که بندر ویکتوریا را به صحنه‌ای از هماهنگی میان فناوری و هنر تبدیل می‌کند.

۲. توکیو-یوکوهاما: نبوغ عملگرایانه و آرام

خوشه توکیو-یوکوهاما بیشترین سهم ثبت اختراعات بین‌المللی (بیش از ۱۰ درصد جهانی) را در اختیار دارد، اما ساکنان آن تأکید می‌کنند که نوآوری در ژاپن «فراگیر و نه فانتزی» است.

تکنولوژی انسانی: بر خلاف تصورات هالیوودی از آینده، نوآوری در ژاپن در جزئیات کاربردی نمود پیدا می‌کند: کارت قطار که در اتوبوس و دستگاه‌های فروش خودکار نیز کاربرد دارد، یا حسگرهای هوشمند فروشگاه‌های زنجیره‌ای که تسویه‌حساب خودکار و بدون نیاز به پول نقد را ممکن می‌سازد. به عبارت دیگر، فناوری باید «کاربردی» باشد.
تجارب دیجیتال: در هتل هِن نا (Henn Na)، پذیرش کاملاً خودکار است و کارکنان، ربات‌ها هستند. همچنین قطارهای بدون راننده در خط یوریکامومه (Yurikamome)، حمل‌ونقل ایمن و مدرن را به نمایش می‌گذارند.

۳. سن خوزه-سان فرانسیسکو (سیلیکون ولی): پایتخت سرمایه‌گذاری

سیلیکون ولی، به‌عنوان قطب جهانی سرمایه‌گذاری خطرپذیر، بیش از ۷ درصد از کل معاملات جهانی را به خود اختصاص داده و بیشترین تراکم فعالیت‌های نوآورانه به ازای هر نفر را دارد.

شبکه‌سازی فوق سریع: این تراکم باعث شده است که فرصت‌های شبکه‌سازی در همه جا، حتی در یک مهمانی شام، فراهم باشد. بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها می‌توانند در عرض چند دقیقه، از یک هم‌صحبت، معرفی و ارتباطی را دریافت کنند که از طریق ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی هرگز ممکن نبود.
آزمایشگاه جهانی: این منطقه، آزمایشگاه جهانی تکنولوژی‌های پیش از انتشار است. مردم می‌توانند سوار تاکسی‌های خودران Waymo شوند یا فناوری‌های روز را شش تا دوازده ماه زودتر از بقیه جهان تجربه کنند. تمرکز اصلی این خوشه، بر موج فعلی هوش مصنوعی است.

پکن: توازن میان سنت و سرعت

پایتخت چین از نظر تولید خروجی‌های تحقیقات علمی از تمام شهرهای جهان پیشی گرفته و ۴ درصد از کل مقالات منتشرشده جهانی را سهم خود کرده است.

فراتر از اپلیکیشن: زندگی روزمره در پکن توسط «اَبَراَپلیکیشن‌هایی» چون علی‌پی (Alipay) و وی‌چت (WeChat) اداره می‌شود که شامل پرداخت با کد QR، سفارش غذا و حتی ابزارهای ترجمه هوشمند هستند. به گفته ساکنان، این سطح از یکپارچگی خدمات، به حدی روان است که تنها پس از سفر به خارج و مشاهده کندی خدمات در دیگر کشورها، ارزش آن درک می‌شود.
آینده حمل‌ونقل: مسافران می‌توانند برای تجربه مستقیم نوآوری، روبوتاکسی‌های آپولو (Apollo) شرکت بایدو (Baidu) را رزرو کنند؛ خودروهایی بدون فرمان که ایمنی و فناوری را به‌طور همزمان عرضه می‌کنند.

۵. سئول: نوآوری از سر ضرورت

سئول، با سهم ۵.۴ درصدی از ثبت اختراعات جهانی، دلیل نوآوری مستمر خود را «ضرورت رقابت» می‌داند. کشوری کوچک با منابع طبیعی محدود، چاره‌ای جز رقابت از طریق تکنولوژی ندارد.

زندگی بدون کیف پول: در سئول، اغلب درهای خانه‌ها با کدهای دیجیتال باز می‌شوند و سیستم‌های پرداخت بدون نقد به این معناست که مردم می‌توانند کلید، کارت و کیف پول خود را در خانه بگذارند و تنها با گوشی همراه، تمام امور خود را انجام دهند.
شهرهای هوشمند پایدار: رودخانه چئونگ‌یه-چئون (Cheonggyecheon) نمونه‌ای از زیرساخت‌های هوشمند و پایدار سئول است که در کنار آن اتوبوس‌های برقی خودران تردد می‌کنند. همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌ای بدون صندوق‌دار، با استفاده از سیستم‌های هوش مصنوعی، موجودی را ردیابی و از سرقت جلوگیری می‌کنند.