حسن معینی کارگردان نمایش «اتاق زبان» که این شبها در تالار سایه مجموعه تئاترشهر روی صحنه است در گفتگو با خبرنگار مهر درباره موضوع این نمایش توضیح داد: نمایش ما راجع به ۲ مأمور آمریکایی است که در خاورمیانه به دنبال یک سوژه امنیتی بودهاند که مرتکب بینظمی شده است. حالا او به آمریکا رسیده و این ۲ مأمور نگران هستند که این آدم چه خواهد کرد. این عامل بینظمی در کتابخانه ملی آمریکا با یک نویسنده عرب دیدار میکند و مأموران به خانه آن نویسنده میروند و شروع به بازجویی و استنطاق او میکنند. نویسنده یک عرب مهاجر است که معلوم نیست با آنچه که پلیس به دنبال آن است در ارتباط بوده یا نه. نویسنده معتقد است که با او گپ زده است تنها به این دلیل که او نیز عرب بوده است و نمایش هم در نهایت به این پرسش که نویسنده گناهکار بوده است یا نه پاسخی نمیدهد.
وی ادامه داد: در خلال نمایش در مییابیم که تصویر رؤیای آمریکایی به آن شفافیتی نیست که رسانههای آمریکایی به ما عرضه میکنند. البته این برخاسته از یک جانبداری نیست. ما میگوئیم بازتولید تصویر روایی آمریکایی همان نیست که آنها ساختهاند. البته خود نویسنده هم چندان آدم خوبی نیست. من نمایشنامه را با نگاهی به نمایشنامه «در انتهای گلو» نوشته یوسف الگیندی نوشتم که برخاسته از تجربه مهاجرت خود او است که الان هم استاد دانشگاه شده است. البته آن متن با نمایش من فاصله زیادی دارد اما ایده مرکزی استنطاق و تفتیش عقاید باقی است.
معینی درباره این نمایشنامه بیان کرد: نخستین بار این متن را اسماعیل نجار مترجم کتاب به من داد. «در انتهای گلو» به یک وضعیت پسااستعماری میپردازد که به ما بسیار نزدیک است. اصل نمایشنامه راجع به پسا ۱۱ سپتامبر بود که من تاریخ روایت آن را عوض کردم و به جلو آوردم. در این نمایشنامه نظام سرمایهداری به یک فرودست فشار میآورد و او را الینه میکند. البته نویسنده هم چندان تن نمیدهد و دست به یک عمل پراگماتیک میزند. این نمایش به وضعیت شدت و اضطرار میپردازد. اینکه فارغ از جغرافیای سیاسی، وضعیت امنینی و شدت و اضطرار با آدم چه میکند. نویسنده با ما معاصر است و تجربه شدت و فشار و آنچه از سر میگذراند برای ما آشناست. وقتی چیزی به ما الینه میشود، یا باید تن داد یا باید دست به عمل زد و در این نمایشنامه نویسنده دست به عمل میزند. من فکر میکنم پلیسها دارند به وظیفهشان عمل میکنند چراکه وظیفه آنان باز گرداندن نظم به جامعه است. نه نویسنده و نه پلیس را مقصر نمیبینم و تماشاگر نیز نمیتواند حکمی بدهد.
کارگردان نمایش «اتاق زبان» در رابطه با ویژگیهای اجرایی این نمایش عنوان کرد: سعی شده این نمایش رئالیستی باشد. البته رئالیسمی که چندان سعی در بازتولید جز به جز ندارد و استریلیزه است. اینکه اینجا خانه نویسنده است امری قراردادی است چراکه اِلِمانها عربی نیست و صرفاً فضایی سفید و چند کتاب وجود دارد. فضا تقریباً واقعی است اما باز تولید جز به جز وجود ندارد. در فرم هم از میزانسنهای گرم بهره نبردهایم و حرکتها خطی است و مامورها از خطوط پیروی میکنند. مامورها معمولاً فرم بازی ندارند و دستها نزدیک به بدن است. نور هم نوری تخت است و انگار آنجا به مثابه یک زندان است. در تصحیح و راهنمایی این متن از رضا سرور کمک گرفتم. در انتخاب بازیگر هم به علت فرم بدن محسن حسنزاده انتخاب اصلی بود و او هم برای این نمایش وقت زیادی گذاشت. حدود ۵۰ جلسه تمرین مفصل داشتیم. در ادامه هم مؤسسه آپامه مجری طرح ما شد و سمیرا طباطبایی تهیهکنندگی این اثر را پذیرفت و مردانه پای این اجرا ایستاد و همه تلاشش را برای تولید این کار کرد.
معینی در پایان با اشاره به چالشهای اقتصادی برای تولید تئاتر اظهار کرد: حوزه اقتصادی اصلاً برای تئاتر مناسب نیست و برای آدمهایی از جنس من که از تئاتر دانشگاهی برخاستهاند اصلاً قابل استفاده نیست. انگار کسی حوصله شنیدن دغدغههای روزمره جهانی و استعماری و زبانی را ندارد. هیچ نهاد دولتیای هم کوچکترین کمکی به ما نکرد. سالن خصوصی کیفیت فنی را در نظر ندارد و هرکسی میتواند انجا اجرا کند و با پول میتواند لیبل بخرد. کاش بشود مدیران به اقتصاد اجرا فکر کنند. اوضاع اقتصادی تئاتر افتضاح است. شاید به اندازه انگشتان یک دست نباشند کسانی که وضعیت خوبی دارند. اغلب کسانی هم که نمیگویند یا میگویند که وضعیت خوب است دروغ میگویند.
نمایش «اتاق زبان» از ۱۴ شهریور در سالن سایه مجموعه تئاترشهر هرشب ساعت ۲۰ روی صحنه است.
عوامل اصلی این نمایش عبارتند از نویسنده و کارگردان: حسن معینی، تهیهکننده: سمیرا طباطبایی و بازیگران: پویا باقری، محسن حسنزاده، مرتضی مظلومی، حامد مهینی و نازنین میهن.
در خلاصه داستان این نمایش آمده است: داستان نمایش، حول بازجویی و تفتیش عقاید از یک نویسنده عرب مسلمان میچرخد که متهم به بازتولید بی نظمی در کشور آمریکاست.
دیدگاهتان را بنویسید