بازدید رئیس دادگستری دامغان از کارخانه فروسیلیس پس از مرگ یک کارگر
کتایون جهانگیری کارگردان مستند «یک طرح ساده» درباره ویژگی های این فیلم به خبرنگار مهر گفت: ساخت فیلم در دوران بحران، یعنی زمانی که کشور با حوادثی چون سیل، زلزله، آتشسوزی یا جنگ روبهرو میشود، اهمیت ویژهای دارد. موضوعی که در جریان جنگ ۱۲ روزه برای من مهم بود این بود که چگونه مردم در این شرایط رفتار می کنند و چه واکنشی در قبال یکدیگر و مشکلات نشان میدهند؟ به همین دلیل هنگامی که مطرح شد تا فیلمهایی مرتبط با آن دوره ساخته شود، همان دغدغه به سراغم آمد .فکر کردم مردم چطور یکدیگر را حمایت کردند و آیا شرایط بحرانی آنها را به هم نزدیکتر کرد. من با یک مؤسسه نیکوکاری آشنا شدم و تحقیقاتی داشتم در مورد بعضی فعالیتهای آنها. تصورم این بود که در شرایطی که همه کارشان را ترک کردند و همه جا تعطیل شده حتما این موسسه مانند بقیه مراکز فعالیتش را متوقف کرده است، ولی بعد متوجه شدم اشتباه کردم، بعضی امور به دلایلی تعطیلی ندارد. اموری که با زندگی سر و کار دارد. همین پایه طرح و ایده فیلم من شد. البته قصه فیلم نه!
چالشهای ساخت فیلم
این مستندساز درباره دشواریهای تولید فیلم توضیح داد: امروزه مستندسازی به دلایل متفاوت در مقابلش دیوار احساس ناامنی و بیاعتمادی قرار گرفته است. آدم ها سخت جلوی دوربین می آیند و اگر هم بیایند خیلی مواقع راحت نیستند. از طرفی دغدغه ها زیاد شده و مستندها هم نسبت به گذشته کم کارآمدتر و کم تاثیرتر شده اند. منظورم این است که در عرصه اجتماعی تاثیرشان را از دست داده اند. شاید پست های فضای مجازی خیلی کارآمدتر از فیلم های مستند شده باشد.هماهنگی، مجوز و صداقت در برابر دوربین به چالشی بزرگ بدل شده است. از سوی دیگر، در این مورد خاص زمان برای انجام تولید و فیلمبرداری بسیار محدود بود. فرصت کافی برای ایجاد ارتباط، شناخت و صمیمیت نداشتیم؛ بهویژه وقتی موضوع اجتماعی است و فیلم هم مصاحبه محور نیست نیاز داریم تا با سوژه ها آشنا شویم و آنها با ما احساس راحتی کنند. از سویی فیلم باید حرفی برای گفتن داشته باشد.
وی افزود: متاسفانه در روزهای پایانی فیلمبرداری ناگهان برخی افراد اعلام کردند دیگر مایل به حضور نیستند. این موضوع باعث شد مجبور شوم تغییراتی در مکان، روند روایت و برخی اتفاقات ایجاد کنم. چنین چالشهایی همیشه در مستندسازی وجود داشته است، اما با محدودیت زمانی و بودجه بسیار اندک، فشار زیادی به من وارد شد.
محدودیتهای فیلمبرداری در بحران
جهانگیری درباره فیلمبرداری در شرایط جنگ ۱۲ روزه توضیح داد: در آن دوره امکان فیلمبرداری بیرونی تقریباً وجود نداشت و عملاً کسی اجازه ثبت تصویری نداشت. به همین دلیل مجبور شدم سراغ روایتی بروم که در دوران پس از واقعه شکل میگیرد. در حالیکه ثبت واقعه در لحظه، کیفیت و اثربخشی متفاوتی دارد. مستندساز وقتی ناچار است در پساواقعه روایت کند، با چالش مهمی روبهرو است؛ چگونه وارد قصه شود و آن را درست بیان کند؟ برای من مهم بود بحران و آنچه رخ داده بود تا حد امکان دقیق نشان داده شود.
مستندسازی و معضل مجوز
وی درباره دشواریهای تولید مستند گفت: مسئله مجوزها در بسیاری مواقع کار مستندسازان را تقریباً ناممکن کرده است. یک مستندساز نمیتواند در شرایط بحرانی، آزادانه وارد موقعیت شود و وقایع را به شکل واقعی ثبت کند. مجوزهای متعدد، محدودیتها و برخوردهای سلیقهای مانع کار میشوند و گاهی با برچسبزنی برای مستندساز مشکلاتی ایجاد میکنند. در حالیکه در بسیاری کشورها، خبرنگاری و مستندسازی در بحران آزادتر است. حتی خبرنگاران ما نیز نمیتوانند بدون دغدغه وارد شرایط بحرانی شوند، چون ممکن است با نارضایتی افراد روبهرو شوند.
«سینماحقیقت» فرصتی برای مستندسازان
جهانگیری درباره جشنواره «سینماحقیقت» گفت: این جشنواره معتبرترین و مهمترین جشنواره مستند در ایران است؛ جشنوارهای حرفهای با سابقه طولانی که حتی در سختترین شرایط نیز تلاش کرده مستندسازان را گرد هم بیاورد. یکی از چالشهای همیشگی این جشنواره، مانند بسیاری رویدادهای دیگر، مسئله مکان برگزاری است. پس از این همه سال هنوز مکان استاندارد و مناسبی برای جشنواره ساخته نشده و توجه کافی به آن نشده است؛ موضوعی که بهنظر من وزارت ارشاد باید برای آن تدبیر میکرد.
وی در پایان یادآور شد: مکانهای فعلی اغلب امکان ایجاد فضای جمعی، تعامل، گفتگو و مراوده فرهنگی را ندارند. با اینحال «سینماحقیقت» فرصتی ارزشمند برای دیدن آثار یکدیگر و بهرهمندی از کارگاههاست. امیدوارم مردم بیشتری در سنین متفاوت به تماشای فیلمها بیایند تا جشنواره در فضایی پر قدرت از حضور و پرسشگری تماشاگران برگزار شود.
دیدگاهتان را بنویسید