شهریور پرنوسان دلار؛ بازدهی منفی و جهش‌های هیجانی در بازار ارز

به گزارش اکوایران، بازار ارز ایران در شهریورماه یکی از پرنوسان‌ترین مقاطع خود در سال جاری را پشت سر گذاشت. نوساناتی که نه فقط از جنس تغییرات معمول عرضه و تقاضا، بلکه بیشتر ریشه در تحولات سیاسی، فضای مذاکراتی و سیاست‌گذاری‌های داخلی داشت.

اگرچه دلار در مقاطعی تا سقف‌های تاریخی پیش رفت، اما در همان حال بارها با عقب‌نشینی و فشار عرضه روبه‌رو شد. این روند رفت‌وبرگشتی، شهریور را به ماهی پرابهام تبدیل کرد که در آن معامله‌گران بیش از هر زمان دیگری به خبرها و سیگنال‌های بیرونی حساس بودند.

آغاز شهریور؛ صبر و انتظار در آستانه مذاکرات ژنو

در نخستین روزهای شهریور، نرخ دلار در کانال ۹۵ هزار تومان نوسان کرد. آنچه بر فضای بازار سایه انداخت، انتظار برای مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی در ژنو بود. معامله‌گران می‌دانستند نتیجه این نشست می‌تواند مسیر کوتاه‌مدت دلار را تعیین کند؛ یا با یک توافق موقت قیمت‌ها به سمت کف ۹۰ هزار تومان حرکت کند، یا در صورت شکست گفت‌وگوها، فشار خرید بازار را به سمت مرز ۱۰۰ هزار تومان سوق دهد. در چنین فضایی، بازار عملاً در وضعیت «ایست فعال» قرار گرفت. حجم معاملات کاهش یافت و هر دو طرف، خریداران و فروشندگان، استراتژی صبر و انتظار را در پیش گرفتند.

میانه شهریور؛ مکانیسم ماشه و موج‌های هیجانی

با گذشت چند روز، موضوع «مکانیسم ماشه» به محور اصلی بازار تبدیل شد. انتشار گزارش‌هایی درباره احتمال فعال شدن این سازوکار و هم‌زمان توزیع پیش‌نویس روسیه برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، فضای بازار را ملتهب کرد. دلار آزاد که در ابتدای ماه در محدوده ۹۵ تا ۹۶ هزار تومان معامله می‌شد، به‌سرعت تا مرز ۹۸ هزار تومان پیش رفت. در همین دوره، دلار هرات نیز رفت‌وآمد پرنوسانی میان کانال‌های ۹۷ و ۹۸ هزار تومان داشت.

تحلیلگران تأکید می‌کردند وزن خبرهای سیاسی در این مقطع به‌مراتب بیشتر از داده‌های اقتصادی است. معامله‌گران بر اساس سناریوهای احتمالی اقدام می‌کردند: سناریوی تعویق ماشه، سناریوی آغاز اما با فرصت مذاکره، یا سناریوی اجرای فوری. هرکدام از این احتمالات، موجی کوتاه‌مدت در قیمت ایجاد می‌کرد و بازار را در وضعیت «انتظار فعال» نگه می‌داشت.

عبور دلار از مرز ۱۰۰ هزار؛ اهمیت روانی یک عدد

در ششم شهریور، دلار آزاد برای نخستین بار از مرز روانی ۱۰۰ هزار تومان عبور کرد. هرچند این جهش پایدار نبود و قیمت در پایان روز دوباره به زیر این سطح بازگشت، اما اهمیت روانی آن بسیار زیاد بود. عبور از این مرز، به بسیاری از فعالان بازار نشان داد که سقف‌های قبلی دیگر چندان معتبر نیستند و بازار ظرفیت حرکت‌های بزرگ‌تر را دارد.

کارشناسان در این مقطع هشدار دادند تثبیت دلار بالای ۱۰۰ هزار تومان می‌تواند مسیر قیمت‌ها در سایر بازارها از جمله طلا، مسکن و کالاهای وارداتی را تغییر دهد. به همین دلیل، بانک مرکزی با مداخلات هدفمند تلاش کرد دامنه نوسان را محدود کند و هیجان بازار را کاهش دهد.

نیمه شهریور؛ فشار سیاسی و سیگنال‌های بازارساز

در روزهای میانی ماه، دوباره بازار تحت‌تأثیر اظهارنظرهای مقامات سیاسی و اقتصادی قرار گرفت. رئیس‌کل بانک مرکزی با تأکید بر کنترل نوسانات و جلوگیری از رشد دلار توافقی، به‌طور تلویحی از حضور فعال بازارساز سخن گفت. این سیگنال کافی بود تا بخش قابل توجهی از تقاضای هیجانی تخلیه شود و دلار به محدوده ۱۰۳ هزار تومان بازگردد.

در همین حال، بحث خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) نیز در مجلس مطرح شد. هرچند تصمیم قطعی در این باره اتخاذ نشد، اما همین خبر کافی بود تا فضای سیاسی پرریسک‌تر شود. در نتیجه، بازار در روزهای بعد میان فشار عرضه بانک مرکزی و ریسک‌های سیاسی بیرونی در نوسان بود.

ورود به فاز آرامش نسبی؛ اثر سیاست‌های پولی

از پانزدهم شهریور به بعد، بازار ارز وارد فاز آرام‌تری شد. دلار در محدوده ۱۰۲ هزار تومان زمین‌گیر شد و نوسانات محدودتری را تجربه کرد. دلیل اصلی این تغییر، مداخلات سیاستی در بازار ارز بود؛ از سخت‌گیری در تراکنش‌ها تا عرضه هدفمند اسکناس و حواله. معامله‌گران دریافتند سیاست‌گذار به‌صورت هماهنگ در حال مدیریت بازار است و همین موضوع انگیزه سفته‌بازی را کاهش داد.

تحلیلگران فنی تأکید داشتند تا زمانی که دلار زیر مقاومت ۱۰۳ هزار و ۲۰۰ تومان قرار دارد، سناریوی غالب، همان «رنج کنترل‌شده» خواهد بود. از سوی دیگر، حمایت ۱۰۲ هزار تومان مانع از ریزش‌های عمیق شد و بازار در یک کریدور محدود به حرکت ادامه داد.

پایان شهریور؛ زمزمه بازگشت تحریم ها و جهش‌های تازه

در روزهای پایانی ماه، دوباره خبرهای سیاسی بر بازار سایه انداخت. موضوع فعال‌سازی «اسنپ‌بک» یا همان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، به تیتر اصلی رسانه‌ها تبدیل شد. همین کافی بود تا دلار از محدوده ۹۹ هزار تومان به بالای ۱۰۵ هزار تومان جهش کند. هرچند بخشی از این رشد تعدیل شد و قیمت در نهایت روی ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومان بسته شد، اما نشان داد بازار هنوز به‌شدت به خبرها واکنش نشان می‌دهد.

بازار در آخرین روز شهریور میان دو نیرو درگیر بود: از یک‌سو فشار خرید ناشی از نگرانی‌های سیاسی، و از سوی دیگر تلاش بازارساز برای کنترل نوسان. نتیجه این کشمکش، شکل‌گیری رفت‌وآمدهای شدید در نرخ دلار آزاد و هرات بود. درهم امارات نیز با جهش معناداری به کانال ۲۹ هزار تومان رسید و به‌عنوان راهنمایی برای انتظارات صعودی عمل کرد.

مسیر پرنوسان دلار هرات و جهش درهم امارات در شهریور

بررسی روند قیمتی دلار هرات و درهم امارات در طول ماه شهریور نشان می‌دهد که این دو نرخ مسیر پرنوسانی را تجربه کردند. دلار هرات که در ابتدای ماه روی عدد ۹۴ هزار و ۷۵۰ تومان باز شد، در ادامه تا سقف ۱۰۴ هزار و ۴۰۰ تومان بالا رفت و در نهایت ماه را در سطح ۱۰۳ هزار و ۳۰۰ تومان به پایان رساند.

این مسیر بیانگر جابه‌جایی بین کف و سقف‌های پرمعنا و نشان‌دهنده نقش هم‌زمان عوامل سیاسی و مداخله‌های بازارساز در نوسانات بازار بود. در همین مدت، درهم امارات نیز از ۲۵ هزار و ۷۵۰ تومان در آغاز شهریور حرکت کرد و با ثبت سقف ۲۹ هزار و ۲۰۰ تومان و کف همان عدد ابتدایی، نهایتاً در سطح ۲۸ هزار و ۵۵۰ تومان بسته شد. این روند نشان می‌دهد که درهم، همانند دلار هرات، تحت‌تأثیر تحولات بیرونی و روانی بازار حرکت کرده و مرزهای حمایتی و مقاومتی در تعیین مسیر آن نقش پررنگی داشته‌اند.

شهریور منفی برای ارز؛ افت همزمان دلار و درهم زیر فشار سیاست‌گذار

بررسی بازدهی بازار ارز در شهریور نشان می‌دهد که دلار آزاد در این ماه با افت حدود ۴ درصدی همراه شد؛ به این معنا که قیمت آن از ابتدای ماه تا پایان شهریور در مسیری کاهشی قرار گرفت و بخشی از رشد ماه‌های قبل را پس داد. در بازار هرات نیز روند مشابهی دیده شد و دلار هرات با کاهش نزدیک به ۳.۸ درصدی، همسو با دلار تهران حرکت کرد. در همین حال، درهم امارات نیز حدود ۳.۹ درصد افت ارزش را تجربه کرد که نشان‌دهنده نقش پررنگ سیاست‌های کنترلی و همچنین کاهش تقاضای سفته‌بازانه در این دوره است. این همگرایی بازدهی‌ها در سه بازار نشان می‌دهد که نیروهای مشترک، اعم از فشارهای سیاست‌گذار ارزی و سیگنال‌های سیاسی، بر کل بازار اثر گذاشته و فضای شهریور را به سمت عقب‌نشینی ملایم قیمت‌ها هدایت کرده است.

جمع‌بندی؛ شهریور به‌مثابه آینه‌ای از نااطمینانی

بازدهی بازار ارز در شهریورماه نشان داد که دلار بیش از هر چیز تابع تحولات سیاسی و مداخلات سیاست‌گذار است. در ابتدای ماه، دلار در کانال ۹۵ هزار تومان قرار داشت و در پایان ماه تا مرز ۱۰۵ هزار تومان پیش رفت؛ رشدی حدود ۱۰ هزار تومانی که عمدتاً ناشی از انتظارات سیاسی بود.

ویژگی بارز شهریور، شکنندگی روندها بود. هر خبر مثبت یا منفی به‌سرعت در قیمت‌ها بازتاب پیدا می‌کرد. سطح ۱۰۰ هزار تومان به‌عنوان یک مرز روانی بارها شکسته شد و دوباره بازگشت، اما هیچ‌گاه به‌طور پایدار از دست نرفت. از نگاه فنی، حمایت‌های ۹۷ و ۹۸ هزار تومانی و مقاومت‌های ۱۰۳ و ۱۰۵ هزار تومانی کلید رفتار بازار بودند.

در مجموع، شهریور ماهی بود که در آن «سیاست» بر «اقتصاد» غلبه داشت. دلار نه بر اساس تراز تجاری یا داده‌های واقعی، بلکه بر مبنای تیتر خبرها و انتظارات معامله‌گران حرکت کرد. این تجربه به فعالان بازار یادآور شد که در شرایط فعلی، تحلیل بنیادی به تنهایی پاسخگو نیست و رصد دقیق خبرها، همراه با شناخت ابزارهای سیاست‌گذار، اهمیت دوچندان پیدا کرده است.